Kernkwadranten

Het is niet zo moeilijk om voor onszelf en voor anderen aan te geven wat er beter kan, wat we verkeerd doen, hoe het anders moet, enzovoorts.

Als het om gaat om leiding geven is het juist belangrijk om stil te staan bij wat er goed is en goed gaat. Dat is niet nieuw.

Al jaren worden boeken geschreven dat je waardering voor goed werk ook moet uiten en schouderklopjes moet geven.

Wat daarbij steeds opvalt is dat motivatie iets zou zijn dat door leidinggevenden van buitenaf aangebracht zou kunnen worden.

Het gaat bij motiveren bijna altijd om de ander; hoe je de ander kunt motiveren. Dat is op zijn zachtst gezegd vreemd.

Motivatie is het gevolg van zelfkennis. Zelfkennis houdt onder andere in dat je weet waar je goed in bent en wat je kernkwaliteiten zijn.

Kernkwaliteiten

Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot het wezen oftewel de kern van een persoon behoren. Ze 'kleuren' een mens; het is de specifieke sterkte waar we bij iemand direct aan denken. Voorbeelden van kwaliteiten zijn zorgzaamheid, zorgvuldigheid, ordelijkheid, daadkracht, ontvankelijkheid, invoelingsvermogen, enzovoorts. Er zijn er honderden. Sommige daarvan horen zo specifiek bij jou dat je ze kernkwaliteiten zou kunnen noemen.

Met onze kernkwaliteiten geven we uiting aan wie we zijn. Kernkwaliteiten zijn niet in de eerste plaats gedragingen, maar eerder mogelijkheden waarop men zich kan afstemmen. Zoals vroeger de kwaliteit van het geluid bij een radio voor een deel bepaald werd door de precisie waarmee deze afgestemd was op de juiste golflengte, zo wordt ook de mens inspirerender als hij afgestemd is op zijn eigen kernkwaliteiten. Een kernkwaliteit is te herkennen aan iemands bijzondere vermogen waarover hij zelf zegt: “Dat kan toch iedereen.” Maar niet iedereen kan dat. Sterker nog, als je deze kernkwaliteit weg zou halen, zou je deze persoon niet eens meer herkennen. Dat komt omdat die ene kernkwaliteit alle andere, minder uitgesproken kwaliteiten, doordrenkt of doorstraalt.

Een kernkwaliteit is altijd potentieel aanwezig. Je kunt een kernkwaliteit niet zomaar even aan- of uitzetten, je kunt hem wel verstoppen of verborgen houden. Het onderscheid tussen kwaliteiten en vaardigheden zit vooral in het feit dat kwaliteiten van binnenuit komen en vaardigheden van buitenaf aangeleerd zijn.

In het Engels gezegd, gaat het om het verschil tussen ‘nature’ en ‘nurture’. Vaardigheden zijn ‘nurture’, gevoed of aangeleerd, kernkwaliteiten zijn ‘nature’, aangeboren en te ontwikkelen. Hoe duidelijker het beeld is dat we van onze kernkwaliteiten hebben, des te bewuster we die kunnen laten doorstralen in ons leven. Wie als kernkwaliteit bijvoorbeeld 'doorzettingsvermogen' heeft, weet dat hij juist in kwesties waar een lange adem nodig is, goed zal kunnen functioneren.

En hij weet ook dat dit 'vasthouden' iets is dat hij altijd zal kunnen, zowel op z'n werk als in de privésfeer. Of hij dat in zijn privéleven ook zal doen is een andere zaak. Iedereen is geboren met een aantal kernkwaliteiten, maar daar blijft het niet bij, want als logisch gevolg van elke kernkwaliteit krijg je er automatisch een drietal cadeautjes bij. Het eerste is je valkuil, de tweede je uitdaging en de derde je allergie.

Valkuilen

Zoals er geen licht kan zijn zonder donker, zo ook heeft iedere kernkwaliteit een zon- en een schaduwkant. De schaduwkant zou je ook wel de vervorming kunnen noemen. De vervorming is niet het tegenovergestelde van de kernkwaliteit, zoals actief het tegenovergestelde van passief is en sterk het tegenovergestelde van zwak. De vervorming is een kernkwaliteit die te ver doorschiet. Zo kan de kernkwaliteit ‘flexibiliteit’ doorschieten in ‘wispelturigheid’. Dan wordt de kracht van iemand zijn zwakte. In de volksmond heet dat dan 'teveel van het goede' en dat drukt het precies uit. De vervorming van iemands kernkwaliteit is tevens zijn 'valkuil'. De valkuil is datgene dat de desbetreffende persoon dikwijls als etiket opgeplakt krijgt. Dan wordt de persoon met de kwaliteit daadkracht verweten dat hij niet zo drammerig moet zijn. Iemand die te zorgvuldig is, loopt het risico pietluttig gevonden te worden. Wanneer hulpvaardigheid doorschiet, kan het ervaren worden als bemoeizucht. Of dat nu terecht is of niet, de valkuil hoort gewoon bij de kernkwaliteit. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, dus beschouw het maar als een cadeau.

Uitdagingen

Met de bijbehorende valkuil krijgt de persoon bij zijn kernkwaliteit ook zijn 'uitdaging'. Dat is als het ware je tweede cadeau.

De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil. De positief tegenovergestelde kwaliteit van drammerigheid is bijvoorbeeld zoiets als geduld, rust of terughoudendheid. Met andere woorden, bij de valkuil 'drammerigheid' hoort de uitdaging 'geduld'. Zoals in de figuur duidelijk wordt, zijn de kernkwaliteit en de uitdaging aanvullende kwaliteiten. Waar het om gaat, is de balans te vinden tussen daadkracht en geduld. Wanneer deze balans te ver overhelt naar daadkracht, is de kans aanwezig dat deze daadkracht doorschiet in drammerigheid. Met andere woorden, om te voorkomen dat men in zijn valkuil terecht komt, is het raadzaam om de uitdaging te ontwikkelen.

Allergieën

Veelal is iemands valkuil een bron van conflicten, irritaties en spanningen die de persoon met zijn omgeving heeft. Dat geldt vooral als die valkuil tevens de allergie van een ander blijkt te zijn. Het probleem is namelijk dat de doorsneemens allergisch blijkt te zijn voor het teveel van zijn uitdaging, vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt vindt. Zo zal de daadkrachtige persoon de neiging hebben om over de rooie te gaan wanneer hij in een ander geconfronteerd wordt met passiviteit. Hij is allergisch voor passiviteit. Als je goed kijkt, zie je dat dit komt omdat passiviteit teveel van zijn uitdaging (= geduld) is. Hij weet zich daar vaak geen raad mee. Hoe meer jij in een ander met je eigen allergie geconfronteerd wordt, des te groter is bovendien de kans dat jij in je valkuil terechtkomt. De persoon met de kernkwaliteit 'daadkracht' loopt dan het risico nog harder te gaan drammen, terwijl hij of zij de ander verwijt passief te zijn, enzovoorts. Met andere woorden: als jij je allergie in een ander tegenkomt, ligt je valkuil op de loer. Dus wat iemand het meest kwetsbaar maakt is niet zijn valkuil, maar zijn allergie, want het is vooral de allergie die iemand in zijn valkuil drijft. Met het formuleren van de allergie is het kernkwadrant rond.